Boekhoudschandaal veel groter dan gedacht
Om met het laatste te beginnen: een maand geleden meldde Tesco dat de eerder afgegeven winstprognose voor het halve jaar tot 23 augustus 2014 door boekhoudkundig falen 320 miljoen euro. Na onderzoek door Deloitte blijkt het totale bedrag aan foutief gemelde winst niet alleen hoger, maar blijkt de praktijk van boekhoudkundige manipulatie al veel langer aan de gang te zijn.
Voor de eerste helft van Tesco’s boekjaar 2014/15 blijkt voor 118 miljoen pond aan fictieve winst te zijn gemeld. Vorig boekjaar (2013/14) is er voor 70 miljoen pond aan niet bestaande winst in de boeken genoteerd en voor de jaren voorafgaand aan vorig boekjaar noteren de onderzoekers van Deloitte administratieve malversaties ter grootte van 75 miljoen pond: opgeteld 263 miljoen pond (335 miljoen euro) aan gemanipuleerde winst.
Het feit dat dit al veel langer aan de gang is, en dat de structurele manipulatie van de cijfers in die jaren nooit is opgemerkt, is verontrustend. Er was een klokkenluider voor nodig om dit aan het daglicht te brengen, wiens waarschuwingen tijdens het bestuur onder leiding van Philip Clarke nooit serieus zijn genomen. Pas bij het aantreden van Dave Lewis als nieuwe Tesco-topman, vond deze klokkenluider wel gehoor, met een groot boekhoudschandaal als resultaat.
Voorzitter Broadbent treedt terug
Dit alles geeft Tesco’s voorzitter Sir Richard Broadbent nu ook aanleiding om op te stappen, heeft hij vanochtend aangekondigd. Weliswaar niet met onmiddellijke ingang: Broadbent ruimt baan zodra Tesco onder leiding van Dave Lewis alles heeft uitgezocht en met een goed business plan weer klaar is voor de toekomst.
Voor Lewis wordt het zo wel wat eenzaam aan de top. Hoewel hij geen baat heeft bij besmette bestuurders en met een schone lei wil beginnen, is het een feit dat hij als voormalig leverancier zonder bestuurservaring in de detailhandel, nu een retail-CEO in crisistijd is.
Vrij obligaat verwijst hij in een persverklaring naar de ‘uitdagende tijden’ waarin Tesco moet opereren, en dat Tesco de uitdagingen aangaat ‘vanuit een sterke marktpositie’. Bovendien noemt hij het ‘hartverwarmend’ zoals hij door zijn team welkom is geheten, en de vastberadenheid van het team om het allerbeste voor de klanten te doen.
Drie prioriteiten van CEO Dave Lewis
Een sterk staaltje Brits understatement van Lewis, want de marktpositie van Tesco wankelt al veel langer. Bovendien zou er nu bij Tesco een angstcultuur bestaan, naar aanleiding van het diepgaande onderzoek van de boeken. Lewis zou hoogstpersoonlijk iedereen hebben gewaarschuwd om geen correspondentie uit het verleden te wissen of door de papierversnipperaar te halen.
Niettemin gaat Lewis aan de slag en heeft hij zichzelf drie prioriteiten gesteld: de concurrentiepositie in het Verenigd Koninkrijk herstellen, het beschermen en verbeteren van Tesco’s resultaten en een aanvang maken met de lange weg terug naar transparantie en het bouwen van vertrouwen in Tesco.
Resultaten slecht over (bijna) hele lijn
Uitdaging genoeg voor de nieuwe bestuursvoorzitter die na een valse start nu echt helemaal opnieuw moet beginnen. Want de Britse klanten laten de marktleider massaal links liggen, getuige een daling van de identieke omzet van 4,6 procent in het eerste halve jaar. De winst voor belasting blijkt zelfs 92 procent lager uit te vallen en komt uit op 112 miljoen pond (142 miljoen euro).
Deze winstval is deels te verklaren door de correctie van de eerder veel te rooskleurige winstverwachting: daarvoor boekt Tesco een eenmalige last van 527 miljoen pond (670 miljoen euro), maar zelfs zonder deze correctie komt de winst van Tesco in het eerste half jaar nog altijd 46,6 procent lager uit dan in het vorige boekjaar 2013/14.
Maar niet alleen in Groot-Brittannië gaat het slecht met Tesco: ook in Azië en Europa dalen de omzetten. In Azië daalt ook de operationele winst. In Europa stijgt die wel, maar niet als gevolg van een goede kostenbeheersing bij dalende omzet: enkel vanwege lagere afschrijvingen.
Online boekte Tesco in Groot-Brittannië wel een omzetstijging van elf procent en de identieke verkopen via de Britse Tesco Express gemakswinkels nam met 0,8 procent toe. Dit laatste is weliswaar groei, maar of dat nou zo’n goed resultaat is voor een gemaksformat waarvan de omzet volgens IGD met 5,2 procent groeit, is de vraag.
Beginpunt van een lange reis
Feit is, dat deze halfjaarcijfers voor Tesco onder leiding van Dave Lewis het beginpunt zijn van – zoals hij het zelf al zegt – een lange reis naar herstel. Daarvoor zal de nieuwe CEO zeker de tijd krijgen, ondanks de doorgaans kortademige reactie van beursgenoteerde Britse ondernemingen op slecht nieuws. Want het laatste dat Tesco nu kan gebruiken is een bestuursvoorzitter die er na een valse start alsnog uitvliegt…
