Met de opkomst van e-commerce is het produceren en verkopen van nepproducten hand over hand toegenomen. Het kopiëren van producten onder min of meer bekende merknamen is een structureel probleem, stelt Europol.
Wijdverspreid
In het SOCTA-rapport (Serious and Organized Crime Assessment) constateert de organisatie dat het schenden van intellectuele eigendomsrechten een “wijdverspreid fenomeen” is. Consumenten houden van goedkope kopieën van meestal dure merkartikelen en georganiseerde bendes kunnen ze vrij gemakkelijk laten produceren tegen zeer lage kosten en via internetplatforms wereldwijd verkopen. Dat is een stuk gemakkelijker dan zogenaamde ‘car boot sales’.
Volgens Europol verkopen vervalsers een heel assortiment aan productgroepen online, variërend van kleding en food en drink tot medicijnen en pesticiden. De organisatie geeft ook aan dat deze producten ernstige gevolgen kunnen hebben voor de gebruikers: het is immers onbekend welke bestanddelen deze producten bevatten. De producten kunnen dan ook stoffen bevatten die schadelijk kunnen zijn. Zo bevatte een partij kinderkleding de giftige stof formaldehyde in concentraties die EU-normen ver te boven gingen.
Een ander aspect van deze vorm van criminaliteit is dat de productienormen lager liggen dan van de originele items. Waar grote merken zich moeten verantwoorden voor zaken als kinderarbeid en faire arbeidsomstandigheden, kunnen criminele bendes ongehinderd profiteren van kinderarbeid en andere praktijken. Ook is de productkwaliteit – goedkoop is duurkoop – niet vergelijkbaar met de merkartikelen. Tot slot heeft counterfeiting ook economische consequenties voor Europese retailers en producenten, wier business ondergraven wordt.
Grijsgebied
De vraag is: hoe groot is het probleem van namaak werkelijk? Volgens het voornoemde SOCTA-rapport van Europol namen de douaneambtenaren van de EU in 2015 80.000 zendingen in beslag. Deze bevatten in totaal veertig miljoen artikelen die een marktwaarde van 642 miljoen euro vertegenwoordigden. Maar liefst een kwart waren sigaretten, gevolgd door batterijen, luchtverfrissers en speelgoed. Daarbij moet wel worden aangetekend dat het gaat om onderschepte artikelen: er is dus nog een grijsgebied van nepartikelen die door de mazen van Europol glippen.
De opkomst van e-commerce en online marktplaatsen heeft namaakartikelen gangs een forse zet in de rug gegeven, zo constateert Europol. De organisatie scant met enige regelmaat websites waarop deze artikelen worden aangeboden. In 2016 nam Europol de domeinnamen van 4780 websites in beslag, veelal kleinschalige initiatieven die hoogstwaarschijnlijk weer een tweede leven kregen onder een andere domeinnaam. Het zijn echter niet alleen de kleine spelers, maar ook de grote platforms die te maken krijgen met namaak. Daarbij komt de dreiging vooral uit het Oosten, lees China.
Zwarte lijst
Een van de bekendste sites is Taobao, een dochter van het Alibaba-imperium. In 2011 werd de site al een keer door de VS op de zwarte lijst gezet omdat in de ogen van de Amerikaanse autoriteiten te weinig deed aan nepproducten op haar platform werden aangeboden. Nadat Taobao actie ondernam, werd het platform weer toegelaten in de VS. Anno 2017 is het weer zo ver, waarbij Alibaba-topman Michael Evans aantekent dat het besluit meer is gebaseerd op de protectionistische koers van de regering van de Verenigde Staten.
De namaakgoederen komen overigens niet alleen via Taobao of andere smoezelige sites naar consumenten. Ook Amazon heeft het nodige te stellen met counterfeiters, waarbij critici aantekenen dat het bedrijf aanvankelijk niets deed om deze partijen en hun waren te blokkeren. Dat schoot de grotere aanbieders op het Amazon-platform in het verkeerde keelgat. Jamie Whaley en haar man verkochten in de hoogtijdagen (2013) per dag voor 2800 dollar aan accessoires voor beddengoed, maar twee jaar later daalde de omzet spectaculair toen Chinese partijen gekopieerde BedBand-artikelen aanboden voor de helft van de prijs. Volgens Whaley deed Amazon niets om deze partijen te weren.
Volgens een artikel op CNBC deed Amazon niets om haar Azië-netwerk uit te breiden in haar grenzeloze ambitie om de absolute mondiale nummer één in online sales te worden. Slechts een groeiende media-aandacht voor het fenomeen en schadelijke gevolgen voor de lokale economie – Whaley moest de helft van haar personeel ontslaan – heeft Amazon inmiddels een anti-namaakbeleid doen opstellen, waarin het het belang van vertrouwen (in Amazon) onderstreept.
‘Only about the money’
Het is maar de vraag of Amazons beleid effectief is: gezien het enorme volume aan producten en aanbieders is het een ‘hell of a job’. Bovendien kunnen geweerde partijen vrij gemakkelijk onder een andere ‘storefront’ terugkeren op het platform.
Greg Hankerson uit Phoenix nam het in zijn eentje op tegen Alibaba en ettelijke producenten in China en India die zijn unieke meubelair kopiëren. Hij nam contact op met de Chinese website en zorgde ervoor dat deze beeldmateriaal verwijderde van hem en zijn producten die counterfeiters hadden geknipt en geplakt van de website van Vintage Industrial, maar het is en blijft een strijd van David tegen Goliath: “Zij (online platforms, red.) willen deze nepartikelen niet weren omdat het omzet oplevert.”
