Europa is in de ban van miljoenen kilo’s sesamzaad uit India, dat daar al te enthousiast werd behandeld met het pesticidegas ethyleenoxide. Omdat het probleem pas laat werd vastgesteld, zitten importeurs en retailers met een enorme financiële kater door de uitgebreide terugroepacties.
Al 150 terugroepacties in België
Het probleem sleept al een poosje aan, maar De Tijd schetst nu de omvang van het probleem. Delhaize, Albert Heijn, Colruyt, Soubry, AVEVE en Carrefour hebben samen meer dan 150 keer producten met Indiaas sesamzaad moeten terugroepen. Het voedselagentschap FAVV is nu systematisch op zoek naar met ethyleenoxide besmette producten, en ontdekte intussen ook al problemen met onder meer gember en kruiden zoals kurkuma uit India en een aantal andere landen.
Ethyleenoxide, een gas dat kan gebruikt worden tegen schimmels en bacteriën, is in Europa verboden. Wie er vaak mee in aanraking komt, loopt een verhoogd risico op lever- en nierkanker. Wie sporadisch een hamburgerbroodje verorbert waar enkele sesamzaadjes op liggen, hoeft zich echter geen zorgen te maken, stelt toxicoloog Jan Tytgat van de KU Leuven in De Tijd.
Sesam is echter meer dan een zaad dat over broodjes wordt gestrooid: de lijst op de website van het FAVV met producten die teruggeroepen moeten worden, oogt intussen indruk- en onrustwekkend. En vooral: ze loopt al terug tot september vorig jaar.
België als draaischijf
De bron van het probleem is dus India, maar een van de belangrijke draaischijven van het Europese probleem is een Belgisch bedrijf. Ranson is een van de grootste Belgische importeurs van sesam, en dat wil wat zeggen als je weet dat de haven van Antwerpen de grootste sesamimporteur van Europa is. Toen een partij sesamzaad van Ranson via een Belgische voedingsproducent bij een Italiaanse klant belandde, werd daar bij een controle het giftige ethyleenoxide ontdekt. En vanaf daar ging de sneeuwbal aan het rollen.
Die sneeuwbal is intussen uitgegroeid tot een forse lawine die de hele Europese voedingsketen teistert. Volgens het Financieel Dagblad loopt de factuur van de vele terugroepacties (en onverkoopbare producten) op in de miljarden euro’s. Een factuur die op zoek is naar een bestemmeling.
Miljoenenfactuur bij importeurs
Vooral daar knelt het schoentje nu. De supermarktketens ramen de kosten van een terugroepactie voor een enkel product op enkele honderdduizenden euro’s. Zij kunnen evenwel terugvallen op contracten met leveranciers, waarbij die laatsten zich garant moeten stellen voor de kwaliteit van de geleverde producten. Maar ook zij proberen de factuur door te schuiven, en dan beland je al snel bij de importeurs. Exacte cijfers zijn er uiteraard niet, maar gezien de omvang van het probleem lijdt het amper twijfel dat die factuur in de miljoenen euro’s loopt.
In De Tijd erkent Ranson dat het al verschillende schadeclaims in de bus heeft gekregen, zonder daar een bedrag op te willen plakken. Het bedrijf is nu ook op zoek naar een oplossing, ofwel bij verzekeraars ofwel bij de Indiase leveranciers, met wisselend succes. In een aantal gevallen bleken die leveranciers bereid om partijen sesamzaad terug te nemen, maar voor vele tonnen sesamzaad is nog geen uitsluitsel.
Opmerkelijk: Ranson heeft nog een andere oplossing voor het in Europa onverkoopbare sesamzaad. En die oplossing ligt in Canada. Dat land hanteert hogere drempelwaarden voor de aanwezigheid van ethyleenoxide in sesamzaad. Canada wil de zaden overnemen, maar Ranson krijgt van het FAVV enkel toestemming om het besmette sesam terug naar India te verschepen. Een beslissing over een transit naar andere landen zou pas voor binnen enkele weken zijn. Daardoor dreigen de zaden te vervallen, waarna enkel nog een dure, want gespecialiseerde, vernietiging overblijft.
