De verpakkings- en voedingsindustrie leggen samen met de distributiesector de komende 7 jaar elk jaar 9,6 miljoen euro op tafel om het zwerfvuil in Vlaanderen aan te pakken, en zo alsnog de dreigende invoering van statiegeld te voorkomen.
“Sterker effect dan statiegeld”
Fost Plus, Fevia en Comeos ondertekenden maandag een akkoord met Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) om de strijd met het zwerfvuil aan te binden. Ze hopen zo te bewijzen dat de invoering van statiegeld op blikjes en plastic flessen niet nodig is.
“De aanpak van het zwerfvuil is één van de speerpunten in mijn beleid”, zei de minister bij de ondertekening. “Ik ben niet de minister die per se statiegeld wil, wel de minister die het zwerfvuil een halt wil toeroepen.” Uit een studie in opdracht van Schauvliege bleek dat de invoering van statiegeld het zwerfvuil zal doen verminderen. De invoering ervan zou echter ten vroegste in 2018 kunnen, onder meer omdat alle Gewesten die op hetzelfde moment zouden moeten invoeren om écht effect te hebben.
Intussen hebben Fost Plus, Comeos en Fevia een alternatief plan uitgewerkt waarvan ze menen dat het een sterker effect zal hebben dan statiegeld: “We leggen jaarlijks 9,6 miljoen euro op tafel. Hiermee moet het mogelijk zijn om een kentering teweeg te brengen”, klinkt het bij de ondertekenaars. Het plan omvat enkele opvallende voorstellen, zoals mobiele camera’s op plaatsen met veel zwerfvuil. “We denken ook aan een zerotoleranceweek, waarbij we alle overtreders een hele week lang actief en consequent bestraffen”, zegt Steven Boussemaere, directeur bij FostPlus.
De overeenkomst is een resultaatsverbintenis. Tegen 2022 moet de totale hoeveelheid zwerfvuil in gewicht – nu zowat 17.500 ton – met een vijfde dalen. Op zwarte punten, zoals snelwegparkings en haltes van het openbaar vervoer, moet de hoeveelheid zwerfvuil zelfs met 65% omlaag. De overeenkomst wordt in het eerste kwartaal van 2018 geëvalueerd.
Meteen grote scepsis
De Bond Beter Leefmilieu had al meteen kritiek op de deal. “In tegenstelling tot statiegeld zal het plan geen noemenswaardig effect hebben op de recyclage van flesjes en blikjes”, klinkt het. De BBL spreekt van “een beproefde vertragingstactiek van de verpakkingsindustrie. Men zou het probleem beter bij de bron aanpakken door statiegeld in te voeren. Wanneer een flesje of blikje geld waard is, zal niemand het nog weggooien”, zegt Rob Buurman van de BBL.
Ook de steden en gemeenten uitten al twijfels. De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vindt het “goed dat de producenten meer verantwoordelijkheid opnemen, maar betwijfelt of de nieuwe aanpak tot een daling van de hoeveelheid zwerfvuil zal leiden.” De VVSG wil onder meer een onafhankelijke evaluatie en vraagt zich af “welke stok” de minister achter de deur heeft als de doelstellingen niet worden gehaald.
