Een gemiddeld gezin zag in de loop van 2010 zijn uitgaven met 21,21 euro stijgen naar 594,47 euro per week (2576 euro per maand). Het leven werd vorig jaar voor Jan met de pet dus 3,39 procent duurder. Zo rekende het OIVO uit. De verbruikersorganisatie koppelt er ook enkele scherpe verwijten aan het adres van producenten, retailers en overheid aan.
Energieprijs swingt de pan uit
Het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties OIVO wijt deze stijging aan een stijging van de prijzen van energie, elektriciteit, gas en stookolie, veroorzaakt door de duurdere olie. Daarnaast is in deze strenge winter ook het verbruik zelf aanzienlijk toegenomen. Meer verbruik plus duurdere energie betekent natuurlijk een veel hogere rekening.
OIVO wijst daarnaast ook op het gevaar van een ondoorzichtige markt en ondoorzichtige tarieven, waardoor een prijsstijging makkelijker verdoken kan blijven. Ook het verschil in wisselkoers tussen dollar en euro beïnvloedde de energieprijs nadelig voor Europese gezinnen.
Dure mosselen
Daarnaast is er het zogenaamde “mosseleffect” dat de levensduurte verhoogt. “Wanneer de prijs van de mosselen stijgt in Zeeland, stijgt de prijs in het restaurant. Maar wanneer de prijs in Zeeland daalt, daalt de prijs in het restaurant niet. In feite steekt de tussenpersoon – de restauranthouder in dit geval – de verworven winst gewoon op zak”, aldus OIVO.
Een ander voordeel voor de producenten is dat ze op deze manier hun prijzen bij volgende stijgingen van de grondstofprijzen niet per se hun winkelprijs hoeven te verhogen, waardoor het zelfs lijkt alsof de producent goedkoper wordt.
Het mosseleffect wordt overigens nog versterkt door het “vermenigvuldigingseffect”: het verschijnsel dat bedrijven een vaste verhouding hanteren tussen inkoopprijs en verkoopprijs. Een restauranthouder die als stelregel heeft dat de menuprijs drie keer hoger ligt dan de prijs die hij zelf voor de ingrediënten betaalde, zal dus een drievoud van de prijsstijging daarvan (blijven) doorrekenen.
Consumenten meer beschermen
Om deze problemen tegen te gaan, pleit het OIVO voor een betere bescherming van consumenten. Zo moet volgens hen de overheid meer invloed krijgen in de verkoopsprijs (van bijvoorbeeld medicijnen, het beroemde kiwi-model), maar moet die ook het goede voorbeeld geven door de automatische indexatie van overheidsprestaties te verminderen.
Ook roept de organisatie nogmaals op om de quasi-monopolies in bepaalde sectoren (energie, telefonie) te doorbreken en klachten bij de Raad van Mededinging sneller te behandelen.
