2+1 gratis: voor het eerst pakken Oxfam-Wereldwinkels uit met sterke promoties tijdens de Week van de Fair Trade. In de hoofdrol: de Bite to Fight chocoladerepen, die cacaoboeren een leefbaar inkomen garanderen. “Daar zijn we nog lang niet.”
Moment van de waarheid
“Op dit moment begint de cacao-oogst in West-Afrika. Dit is het moment van de waarheid voor de cacaoboeren: zit het weer mee? Wordt het een goeie oogst? Ze krijgen nu ook te horen welke prijs ze krijgen voor hun cacao,” vertelt Bart Van Besien, beleidsmedewerker bij Oxfam-Wereldwinkels. Dit jaar is een bijzonder jaar voor de sector. Ten eerste door de coronacrisis: een aantal markten zijn vertraagd of stilgevallen en de vrees bestaat dat de crisis ertoe kan leiden dat mensen minder luxeproducten en chocolade zullen kopen. Ten tweede omdat Ivoorkust en Ghana – de twee belangrijkste producenten – samen hebben afgesproken om voortaan 400 dollar per ton extra te eisen.
“De cacaoprijs schommelt tussen de 2000 en 2800 dollar, dus dat is een significante prijsverhoging. Het waren harde negotiaties maar het is ze gelukt en zelfs een multinational als Mars heeft onlangs laten weten dat ze er blij mee zijn. Er is een gelijk speelveld gecreëerd: iedereen moet die toeslag betalen. En dit jaar zal dat bedrag voor het eerst aan de boeren worden uitgekeerd. Nu, ondanks die verhoging is de prijs die de boeren krijgen nog altijd niet voldoende voor een leefbaar inkomen. Er zal veel meer moeten gebeuren om het zover te krijgen.”
Nood aan transparantie
Er beweegt wel één en ander. Dat de Belgische chocoladesector onder impuls van Alexander De Croo in 2018 de ambitie heeft uitgesproken om tegen 2030 alle cacaoboeren die aan de Belgische chocoladesector leveren een leefbaar inkomen te garanderen, was een belangrijke stap. Maar een écht duurzame Belgische cacaosector is nog niet in zicht. Uit het eerste jaarverslag van Beyond Chocolate is gebleken dat er nog een gebrek is aan echte transparantie in de sector. Die is nochtans noodzakelijk om de nodige verdere stappen te zetten.
“Het is een hypercompetitieve sector en bedrijven zijn niet happig om hun geheimen prijs te geven als hun concurrenten het niet doen. Maar je kan nog jaren palaveren: zolang er geen echte transparantie is, kunnen we geen vooruitgang boeken. Men zal uiteindelijk toch gelijk moeten oversteken. De grote vooruitgang is wel dat er een goede dialoog is tussen de verschillende actoren, dat er een interessante gedachtewisseling is en dat er echt wordt gekeken naar wat de rol is van elke actor. Maar het gaat nog teveel om projecten: dat is interessant, je kan eruit leren, maar de vraag is hoe je je businessmodel structureel kan veranderen. Dan heb je pas echte impact.”
Boer komt niet uit de kosten
“Met Oxfam-Wereldwinkels maken we van de Week van de Fair Trade gebruik om dat begrip van een leefbaar inkomen voor de cacaoboeren beter bekend te maken. Het is een mensenrecht. We willen aantonen dat fabrikanten en supermarkten daar een belangrijke rol in te spelen hebben. Bedrijven pakken graag uit met duurzaamheid, maar ‘iets duurzamer’ is meestal niet genoeg. In het geval van cacao is een inkomensstijging van 10% voor de boer echt niet voldoende: vandaag verdienen ze slechts ongeveer een derde van een leefbaar inkomen.”
Moet chocolade dan drie keer duurder worden? “Nee. Als je kijkt naar de bevoorradingsketen van cacao, dan zie je dat de cacaoboer 11% van de verkoopprijs krijgt, de trader 7%, de verwerker 6%, de chocoladeproducent 37% en de retail ook 37%. Maar de cacaoboer komt daarmee niet uit de kosten, en traders en verwerkers hebben slechts een kleine marge. Het zijn de chocoladeproducenten en de retailers die het meest verdienen.” Het is dus aan deze spelers om stappen te zetten, de bal ligt in hun kamp.
Kleine prijsstijging volstaat
“Met Oxfam hebben we die logica doorgetrokken: we geven de cacaoboeren ongeveer 1000 dollar extra per ton, wat voor hen bijna een prijsverdubbeling betekent. En dat leidt maar tot een kleine prijsstijging van slechts 10 cent voor onze Bite to Fight chocoladerepen.” Om de boeren een leefbaar inkomen te garanderen moet er overigens meer gebeuren dan enkel een prijsverhoging: de cacaoboeren moeten productiever worden, ze moeten hun bronnen van inkomsten kunnen diversifiëren, ze moeten zich professioneler organiseren…
Dat Oxfam-Wereldwinkels nu een 2+1 gratis promotieactie voert op de Bite to Fight chocoladerepen kan contradictorisch lijken in de context van eerlijke handel, maar het is een doordachte beslissing: “We werken aan bewustmaking en willen op deze manier mensen naar de Wereldwinkels lokken. Ook wij moeten onze producten weten te verkopen. Tegelijk blijven we garant staan voor eerlijke prijzen.”
