Morgen is het Black Friday, het Amerikaanse shoppingfestijn dat vorig jaar ook bij ons alle records brak. Ook nu zijn de verwachtingen hooggespannen. Toch bij de ketens, want bij de kleinhandel groeit stilaan het verzet tegen de “zoveelste afprijzing op een rij”.
Eén op twee Belgen doet mee
“Black Friday is Golden Friday voor de Belgische handel”, klonk het vorig jaar bij handelsfederatie Comeos nadat Black Friday alle verkooprecords had verpulverd. Ook dit jaar zijn de verwachtingen hooggespannen: “Volgens betaalprovider Ingenico zou 53% van de Belgen dit jaar van plan zijn te shoppen op Black Friday. Bijna alle handelaars doen mee”, zegt Hans Cardyn, woordvoerder van de handelsfederatie die vooral grote ketens vertegenwoordigt.
Dat vele winkelketens en webshops brood zien in Black Friday, blijkt uit het feit dat de koopjesdag meer en meer uitgroeit tot een koopjesmeerdaagse: Media Markt maakt er een driedaagse van tot en met Cyber Monday, bij Bol.com zijn ze al bezig sinds begin deze week en Zalando komt zelfs anderhalve week lang elke dag met kortingen op de proppen (om slechts dat drietal bij naam te noemen).
‘Wake-up Friday’ voor het goede doel
Toch groeit er stilaan ook verzet tegen Black Friday, vooral dan bij kleine zelfstandigen. Zo organiseert de Gentse schoenenzaak Walk The Line een ‘Wake-up Friday’. “De constante race van de ene afprijzing naar de andere is voor iedereen nefast”, zegt uitbaatster Freija De Baere, die het heeft over een “uit de hand gelopen prijzenslag”: “Winkels die niet meedoen verliezen omzet, wie wel meedoet geeft een deel van zijn boterham af. Bovendien is er geen prijshouvast meer. Klanten raken gefrustreerd als ze voor een product de volle pot betalen, en dat later tegen halve prijs zien staan.”
Ook Kim Smeets van Blabloom, een Limburgse winkel in kinderspullen, onderhouds- en verzorgingsproducten, heeft het gehad met wat zij “hét symbool van de consumptiemaatschappij” noemt. ““Dit druist in tegen onze waarden en normen.” In plaats van met kortingen te strooien pakken beide onderneemsters – los van elkaar – uit met een ‘positieve’ actie: ze zamelen geld in voor het goede doel.
Zij zijn duidelijk niet de enige die flinke bedenkingen hebben bij Black Friday. Uit een bevraging van zelfstandigenorganisatie NSZ bij net geen 500 leden blijkt dat zes op de tien winkeliers bewust niet meedoen aan Black Friday. De meerderheid van hen (67%) boycot Black Friday omdat “de vele kortingsdagen hun winstmarges bijna volledig hebben opgeslorpt”, zegt voorzitter Christine Mattheeuws. Volgens haar zal de consument steeds minder geneigd zijn om tegen de volle pot te kopen maar zal hij zijn aankopen gewoon uitstellen tot een volgende kortingsdag. Resultaat: almaar meer winkels zullen er onderdoor gaan, wat tot een verschraling van het aanbod zal leiden.
‘Buy Nothing Friday’ brug te ver
Stilaan groeit ook bij (sommige) consumenten het besef dat het zo niet verder kan. Op Facebook circuleren oproepen om vrijdag niets te kopen: de zogeheten Buy Nothing Day. Dat initiatief, in de jaren 1990 bedacht door een Canadees als statement tegen ongebreideld consumeren, krijgt in onze contreien onder meer de steun van Greenpeace.
Al vindt Freija de Baere van Walk The Line dat wel overdreven: “Zo straf je ook de kleinere handelszaken die wél duurzame en eerlijke producten verkopen. Ik ben al blij als de consument bewust kiest, in plaats van dingen te kopen die hij niet nodig heeft, enkel omdat hij korting krijgt.”
