Minister van Volksgezondheid Vandenbroucke heeft zijn nieuwe anti-tabaksplan voorgesteld, en dat heeft ook zijn gevolgen voor retailers. We zetten de veranderingen op een rijtje.
Drie jaar vroeger verboden
Tegen 2040 mag nog maar 5% van de Belgische bevolking dagelijks tabak gebruiken, over vijf jaar moet dat aantal al geslonken zijn tot 10%. In 2040 moet er ook een eerste rookvrije generatie zijn, wat erop neerkomt dat dan geen nieuwe jongeren meer beginnen met roken. Dat is het streefdoel van de regering, maar Sciensano waarschuwt dat die doelstellingen zonder extra maatregelen niet haalbaar zijn. Minister Vandenbroucke pakt daarom uit met strengere regels.
In plaats van in 2028, zoals eerst voorzien, mogen winkels van meer dan 400 m² al vanaf 2025 geen tabaksproducten meer verkopen. Er komt dan ook een uitstalverbod: sigaretten of vapes mogen niet meer zichtbaar zijn. Winkels moeten ze dus in een afgescheiden ruimte of kast bewaren. Tijdelijke verkooppunten voor tabaksproducten, zoals op festivals of evenementen, worden eveneens verboden.
Strengere controles
Online was de verkoop van tabak al verboden, maar nu mogen ook apparaten om tabak of “kruidenproducten” te roken niet meer aangeboden worden via e-commerce. De regering doelt dan onder andere op waterpijpen. Rookruimtes in de horeca blijven wel bestaan, ook al wou de regering die oorspronkelijk afschaffen.
De minimumleeftijd om tabak te kopen blijft 18 jaar, maar verkopers moeten jongeren vanaf volgend jaar al een bewijs van leeftijd vragen als ze er jonger uitzien dan 25 jaar. Controles worden strenger, met volgend jaar alvast een grootschalige controlecampagne die ook gebruikmaakt van jonge mysteryshoppers. Wie op overtredingen wordt betrapt, riskeert verplichte sluitingen van één uur tot dertig dagen.
Vandenbroucke wil ook wegwerp-e-sigaretten verbieden vana 2025, maar moet daarvoor nog de goedkeuring krijgen van de Europese Commissie. De regering hoopt in het voorjaar van 2024 een antwoord te krijgen van de commissie.
Einde servicebalie?
Die plannen gaan wel ver, maar zijn toch heel wat minder verregaand dan die van de Britse premier Rishi Sunak. Die wil ook in 2040 een eerste rookvrije generatie, maar het is zijn bedoeling om de minimumleeftijd om sigaretten te kopen elk jaar met een jaar op te trekken. Zo zouden de huidige 14-jarigen nooit een sigaret kunnen kopen. Het voorstel moet nog worden goedgekeurd in het parlement.
In Nederland verdwijnen tabaksproducten vanaf 1 juli 2024 eveneens uit de supermarkten. Al sinds 2021 moeten ze uit het zicht worden bewaard. Nu steeds meer Nederlandse supermarkten proactief stoppen met de verkoop, rijst de vraag er of ook de servicebalie in supermarkten (zoals die bijvoorbeeld bij Albert Heijn bestond) niet mee zal verdwijnen.
Retailersfederatie Comeos is alvast ziedend en noemt de maatregel absurd. CEO Dominique Michel: “Het is toch pure hypocrisie. Ofwel is roken slecht voor de gezondheid en wordt de verkoop overal afgebouwd, ofwel laat je de verkoop toe. Maar nu zeggen wel in die winkel en niet in een andere, dat is toch nonsens. Denkt minister Vandenbroucke dat een pakje sigaretten in de supermarkt ongezonder is dan als je het in de winkel om de hoek koopt? Er is geen enkele studie die aantoont dat een consument beter bewust gemaakt wordt van de risico’s van tabak in kleine dan in grote winkels.”
