Een samenspel van factoren deed speciaalzaak Tilquin beslissen om na meer dan anderhalve eeuw het centrum van Antwerpen te verlaten. De bloeitijd van de multimerkenwinkels is voorbij, denkt zaakvoerder Michel Machiels, maar hij ziet ook nieuwe opportuniteiten.
Iconisch winkelpand
Eind 2023 vertrok de gereputeerde speciaalzaak voor tafelsierkunst uit het centrum van Antwerpen, na een rijke geschiedenis in de winkelstad én daarbuiten. De “Coutellerie Orfèvrerie Tilquin” – want zo heette het bedrijf voluit – werd in 1860 opgericht en bleef tot 164 jaar later een uniek begrip in Antwerpen als speciaalzaak voor bestek, tafelzilver en serviesgoed. RetailDetail sprak met zaakvoerder Michel Machiels.
“Wij hadden winkels op de Katelijnevest, later twee op de Meir en filialen in Gent, Oostende, Brussel en Luik”, vertelt hij. Iconisch is het prachtige art-decopand dat Tilquin in 1934 liet bouwen op de Meir, ontworpen door architect Joseph Selis: een gebouw met een winkelruimte en grote woonruimtes. Het is een opvallend pand, symmetrisch opgebouwd, met afgeronde ramen, een centrale zuil en een vlaggenmast. Het gebouw werd na het vertrek van Tilquin gekocht door een investeringsmaatschappij. Sinds 1983 is het een beschermd monument en sinds 2019 is het ook erkend als bouwkundig erfgoed. Vandaag heeft lingeriemerk Etam er een winkel.
Van vijf vestigingen naar één
In dat mooie pand begon Machiels zijn loopbaan bij Tilquin. “Na mijn universitaire studies economie was ik niet van plan om in de familiezaak te werken”, zegt hij. “Als Laureaat van het Ministerie van Buitenlandse Handel kreeg ik een uitdagende opdracht in de Verenigde Staten. Dat bezorgde me daarna opportuniteiten om voor internationale bedrijven te werken. Toen ik uit de VS terugkwam, vroeg mijn vader me om advies: we hadden toen nog vijf vestigingen en vijftig medewerkers. Ik ben er niet meer weggeraakt…”
Aan het beschermde pand was de ondernemer naar eigen zeggen niet speciaal gehecht, vooral omdat het te weinig ruimte bood om mooi versierde tafels uit te stallen. Nadat Antwerpen Culturele Hoofdstad was geweest in 1993, sloot Tilquin zijn vestiging op de Meir. De zaak verhuisde naar de Frankrijklei. “De Meir was in die tijd een winkelwandelstraat met een ander profiel geworden. Het draaide steeds meer om goedkope prijszetting en promoties. Dat trok een nieuw publiek aan dat niet het onze is”, aldus Machiels in Gazet Van Antwerpen.
Terugval van de huwelijkslijsten
Zijn hoop was dat de Leien na de heraanleg een chique winkelboulevard zouden worden, maar dat is niet gebeurd. Intussen is dus ook deze winkel dicht. “De winkelruimte werd te groot en vroeg om te veel personeel. Werken aan de Oosterweelverbinding, een nieuwe reglementering voor parkeren, overvolle en dure parkings, maakten Antwerpen minder vlot bereikbaar voor klanten die goederen wensten af te halen.”
Een andere factor is de terugval van de traditionele huwelijkslijsten. “Vroeger trouwde men rond de leeftijd van 25 jaar. Samenwonen deden jonge koppels niet. Voor het feest stelde men een huwelijkslijst op, vaak met moeder of schoonmoeder. Die lijsten vormden destijds de belangrijkste basis voor de activiteiten van Tilquin. Jonge trouwers rekenden op een breed assortiment, waaronder kookgerief, vandaar de nood aan grote winkelruimtes. Maar het samenwonen als eerste stap is vandaag zo ingeburgerd, dat huwelijkslijsten werden vervangen door het voorstel om als geschenk wat op een bankrekening te storten.”
Adviseren, niet verkopen
“Ik moet u niet vertellen dat retail een moeilijke sector is. De wereld is veranderd met de verticalisering en de uitbreiding van het online aanbod. Om relevant te blijven, hebben we ons aanbod steeds moeten upgraden.” De bloeitijd van de multimerkenwinkels is voorbij, denkt Machiels, “maar er ontstaan nieuwe opportuniteiten voor kleinere detailzaken, met oog voor productkennis, met een streng geselecteerd assortiment. Winkels waar de klant oprecht menselijk respect, warmte en de juiste begeleiding ervaart.”
Tilquin wil aandacht blijven vragen voor Europese ambachtslui, die passie en fierheid hebben voor hun vak. “Dat vakmanschap willen we blijven ondersteunen. Tafelsierkunst is intieme luxe. Terwijl de zogenaamde sociale media mensen soms ongewild ongelukkig maken of tegen elkaar opzetten, brengt een tafel mensen samen. Vrienden, kennissen, familie en zakenrelaties in je eigen intimiteit thuis aan tafel verenigen, om ruzie te maken, te brainstormen, te lachen, te vertellen… Dát is pas social media!”
“We hebben fantastische jaren gehad, generatie op generatie. Tijden veranderen, maar mijn vrouw en ik hebben nog steeds de passie om klanten te adviseren – ik hou niet van het woord verkopen – en om mensen samen te brengen en oplossingen aan te reiken.” In Schoten zal de zaakvoerder samen met zijn vrouw Ann De Wolf de zaak Tilquin nog kleinschalig verderzetten: de opening is voorzien voor het najaar. “We hopen op een mooie symbiose met de andere zelfstandige ondernemers op die locatie.”
Dit is de vierde aflevering van de artikelreeks ‘Uniek & Authentiek’, waarin hoofdredacteur Stefan Van Rompaey van RetailDetail en internationaal retailexpert Erik Van Heuven in de retailgeschiedenis van Antwerpen duiken en belangrijkste spelers interviewen. Samen schreven ze het boek Future of Department Stores (Lannoo Campus, 2020) en de gelijknamige de artikelenreeks met Europese CEO’s en eigenaars van warenhuizen. Dit jaar zetten ze elke maand een oude en authentieke Antwerpse handelszaak in de kijker.
