De consumptie daalt, maar de winkeloppervlakte blijft toenemen: geen wonder dat het rendement van de retailsector onder druk staat. Het verval van zelfstandige winkels is groot, de ketens nemen hun plaats in. Handelsfederatie Comeos trekt aan de alarmbel: het beleid moet om.
Ketens verdringen zelfstandige handel
De netto verkoopoppervlakte is in België de voorbije tien jaar met liefst een miljoen vierkante meter toegenomen en bedraagt nu 18,8 miljoen vierkante meter. Uit een grootschalige studie van de ULB over het winkellandschap blijkt dat die toename zich vooral voordoet bij de supermarkten en de grote ketens: die noteren een stijging van 2,7 miljoen vierkante meter in de afgelopen tien jaar, terwijl de zelfstandige handel de verkoopoppervlakte met 1,6 miljoen vierkante meter zag dalen.
Hoewel de oppervlakte toeneemt, daalt het aantal winkels: Vlaanderen telt nu 45.594 verkooppunten: dat zijn er 8.341 of ongeveer liefst 20% minder dan tien jaar geleden. Wallonië heeft er 22.682, of 3.332 minder dan tien jaar geleden (-15%). Brussel heeft nu 8.932 verkooppunten, 823 minder dan tien jaar geleden (-10%).
Er zijn dus minder winkels in het land, maar ze zijn wel groter. In Vlaanderen is de gemiddelde verkoopoppervlakte van een winkel in dezelfde periode met een kwart toegenomen, van 206 m² tot 259 m². Een vergelijkbare evolutie was er in Wallonië (van 200 tot 253 m²). In Brussel was de toename beperkter: +15 % (van 128 naar 147 m²).
Leegstand biedt ook kansen
Vooral in de modesector is de situatie precair: het aantal winkels daalde fors (-18%), de oppervlakte steeg sterk (+20%). De zelfstandige boetieks betalen de rekening. Ook in de meubelsector woedt er een kaalslag. Zorgwekkend is het feit dat er jaarlijks 0,5% vierkante meter oppervlakte blijft bijkomen, terwijl de omzet per vierkante meter jaarlijks met 0,7% daalt. “De retailsector rijdt recht op de muur af“, waarschuwt Comeos-topman Dominique Michel in De Standaard.
Mede door die bouwwoede is er ook een toenemende leegstand, zowel in de steden als in de rand. In Vlaanderen staat nu één op de tien winkelpanden leeg, in Wallonië is het probleem nog nijpender met één leeg winkelpand op de acht. Verontrustend is ook dat de leegstand de afgelopen tien jaar in Vlaanderen met 60% is gestegen, in Wallonië zelfs met 80%.
“Leegstand is een sleutelfactor in het beleid, dat biedt ook kansen om te heroriënteren”, meent Michel. In een persbericht roept hij op tot een paradigmashift: “Het is hoog tijd dat alle steden verplicht worden een handelsvisie te ontwikkelen samen met het gewest en met de handelssector. Bovendien moeten de objectieve criteria gerespecteerd worden en als de termijnen overschreden worden, dan moet de handelaar de vergunning automatisch krijgen. Een handelaar heeft geen probleem met een negatieve beslissing zolang die er maar komt en objectief gemotiveerd is.”
