Het Anthropoceen
“De mens komt los van de natuur, en dat is maar goed ook.” Op de RetailDetail Night op 26 november toont Stefaan Vandist, eco-innovatie-adviseur en toekomstverkenner van Studio Spark, met zijn presentatie ‘Anthropocene Mindsets’ dat ons de komende jaren een grenzeloos potentieel te wachten staat, ook voor retailers. “We bevinden ons in het tijdperk van de mens. De mens is een veranderende kracht en we moeten dat aanvaarden.”
Labteelt, in-vitrovlees, hyperconnectiviteit, biodesign en digitale productie, het zijn slechts enkele recente innovaties die de grenzen van wat we kennen en ook de band tussen de mens en de natuur, zoals die millennia lang heeft bestaan, grondig herschrijven. En dat is goed, meent Vandist.
Een eyeopener, zeker voor iemand die bedrijven rond duurzaamheid adviseert, want in het klassieke duurzaamheidsdenken wordt net gepleit voor een terugkeer naar de natuur: het is de mens zijn plicht om de wereld in zijn oorspronkelijke staat te herstellen en dus ook een rem op de groei te zetten, klinkt het doorgaans.
Dat klassieke idee is voorbijgestreefd, stelt Stefaan Vandist: “We moeten de klok niet terugdraaien naar vroeger, maar juist het potentieel in de toekomst zien. De media schotelen ons een pessimistisch beeld voor, maar met de wereld gaat het eigenlijk steeds beter: de middenmoot gaat er decennia na decennia op vooruit. Het is een stille vooruitgang, die daardoor weinig aandacht krijgt.”
Verse groenten groeien in de kelder
Op verschillende domeinen is die verbetering te zien. Vandist bundelt ze in een tiental innovatiepaden, waarvan digitale productie, een disconnectie tussen mens en natuur in de voedingsproductie en gerobotiseerde logistiek er enkele zijn. “Het gaat om evoluties die tekenend zullen zijn voor de komende 10 jaar en relevant zijn voor iedereen – of het nu grote of kleine bedrijven zijn.”
Zo is er al jarenlang een ideologische armworsteling aan de gang tussen industriële landbouw en de kleinschalige, familiale voedselteelt. Beide beschouwen hun eigen recepten als de enige oplossing om 9 miljard mensen van voedsel te voorzien in 2020. Maar wanneer twee honden vechten om een been… “Digitale teelt vormt een oplossing. Het Nederlandse bedrijf PlantLab in ’s-Hertogenbosch kwam bijvoorbeeld tot belangrijke inzichten over de groei van gewassen: planten groeien dankzij fotosynthese, maar ze hebben daarvoor niet het hele spectrum van licht nodig, met drie kleuren van het spectrum groeien gewassen zelfs veel sneller.”
“Als je dan de optimale mix vindt tussen stikstof, temperatuur, licht, tijd en nutriënten, … kom je tot een digitale programatuur en ongeziene rendabiliteit per vierkante meter. Voedselteelt kan zo hyperlokaal worden ingezet: supermarkten kunnen groenten gaan kweken op hun dak en restaurants kunnen telen in de kelder. Dat is niet alleen ecologisch veel verantwoorder, kwekers krijgen ook volledige controle over de smaak en kwaliteit van hun teelt.”
Enkele retailers nemen vandaag al een pioniersfunctie op: in juni moeten de eerste lab-tomaatjes in de winkels gaan liggen. “We komen in wereld waar duurzaamheid en innovatie steeds dichter naar elkaar groeien, en dat neemt ongetwijfeld contra-intuïtieve vormen aan. Het is niet het gewas dat artificieel is, het zijn de omstandigheden. De groenten zelf kunnen met gemak 100% biologisch zijn. Voor retailers liggen de kansen voor het grijpen.”
’s Nachts geprint, ’s morgens via drone geleverd
Mobiliteit is een ander belangrijk innovatiepad in het tijdperk van de mens. “Hoe gaan we om met mobiliteit in de toekomst? En met ‘last mile delivery’, een heikel punt voor veel online handelaars? De veelbesproken self-driving car kan daar een grote rol in gaan spelen. We horen nu heel vaak over ‘drones’, die pakketjes zouden gaan leveren, maar het hoeft niet te vliegen: er zijn nog tal van opties.”
Eén van die opties is ook digitale productie, aldus Stefaan Vandist. “Retailers kunnen dankzij onder andere 3D-printing en tal van andere vormen van digitale productie ’s nachts digitaal gaan produceren wat consumenten overdag online hebben samengesteld als gepersonaliseerd product. ‘Digital manufacturing’-technologieën kunnen ook voor beleving zorgen: er zijn al winkels waar je de magie van de productie kan beleven. Maar het gaat voorbij de gadgets, het roept zelfs fundamentele vragen op: is de producent in de toevoerketen bijvoorbeeld nog wel echt de maker van onze producten?”
“Het lijkt futuristisch”, geeft Stefaan Vandist toe, “maar dit is geen Silicon Valley-verhaal. Dit gebeurt hier en nu. En het lijkt eng, maar het is positief. Als we eerlijk zijn met onszelf: wij als mensen veranderen de wereld, maar wanneer we het beste van onszelf inzetten – onze kennis, organisatorisch vermogen en technologie – dan kunnen we onze planetaire uitdagingen best aan en kunnen we er nog een gezellige toekomst van maken.”
Wil je zelf een blik werpen op de wereld van 2020? Schrijf je dan snel in voor de RetailDetail Night 2015, waar Stefaan Vandist zijn presentatie geeft tijdens het preseminarie ‘Game Changers’.
