Het nakende vertrek van Deliveroo in Nederland weekt heel wat reacties los. Stopt het bedrijf niet vooral omdat het de koeriers binnenkort misschien in loondienst moet nemen? En is het vertrek goed of slecht nieuws?
Tegenvaller voor “king of convenience”
In Nederland reageren klanten verrast en geschrokken op het nieuws dat Deliveroo dit najaar het land verlaat. Spar zegt uit de lucht te vallen: “We lazen het vanmorgen in het nieuws”, aldus een woordvoerster tegenover ANP, en gaat met Deliveroo in gesprek. Onder de klanten zijn immers steeds meer retailers: sinds april werken zowel Albert Heijn als Spar samen met de maaltijdbezorger.
Voor Albert Heijn gaat het om een beperkte proef vanuit twee winkels in Amsterdam, en de supermarktketen werkt er ook met rivaal Thuisbezorgd.nl, maar Spar wilde met de hulp van Deliveroo “king of convenience” worden. Na een initiële test, bezorgen de koeriers nu binnen het halfuur boodschappen aan huis in zeven steden.
Misschien toch nog blijven
Bijzonder is evenwel dat Deliveroo de deur op een kier houdt om toch te blijven: in een mail naar klanten zegt het koeriersbedrijf nog niet zeker te zijn van zijn vertrek. De komende “consultatierondes” met stakeholders moeten uitsluitsel brengen. De boodschap van de directie dat de Nederlandse markt met 1% omzetaandeel te klein is om rendabel te worden en dat het sop de kolen niet waard is, lijkt nochtans weinig opening te laten.
Mogelijk hoopt Deliveroo met de vertrekdreiging alsnog druk te zetten op het Nederlandse gerecht en op de koeriers van het bedrijf. Vakbond FNV sleepte de maaltijdbezorger, net als Uber en andere platformbedrijven, vorig jaar voor de rechter omwille van het zelfstandigenstatuut waaronder de ‘riders’ rondfietsen. Net als in andere landen is dat statuut omstreden: gaat het wel om echte zelfstandigen, of is er sprake van schijnzelfstandigheid en zijn de koeriers eigenlijk werknemers – maar dan zonder de bijhorende sociale bescherming?
Vakbond is blij met vertrek
De rechtbank gaf de aanklagers gelijk en vond dat Deliveroo de koeriers als werknemers moet inschrijven. Het bezorgplatform ging echter in beroep: in december zal de zaak normaal gezien voor de Nederlandse Hoge Raad verschijnen. In juni sprak de advocaat-generaal weliswaar al een advies uit dat Deliveroo niet zint: volgens dat advies werken de koeriers inderdaad volgens een arbeidsovereenkomst. Door die niet te geven, komen platformwerkers zwakke sociaal-economische positie terecht, klinkt het.
De kans is groot dat de Hoge Raad het advies volgt, dus anticipeert het bezorgbedrijf mogelijk al op het verdict. Als Deliveroo de riders in dienst moet nemen, stijgen de kosten in Nederland aanzienlijk, en die zijn volgens het bedrijf nu al te hoog ten opzichte van de beperkte marktpositie. Wordt het vertrek teruggedraaid als de rechtszaak nu zou wegvallen? FNV laat alvast weten dat Deliveroo daar niet op moet rekenen. De vakbond vindt het zelfs positief dat het bezorgplatform stopt en gaat onverminderd door met procederen. De koeriers hebben nog recht op nabetalingen, meent FNV.
Hakt Europa de knoop door?
Internationaal dient het Nederlandse vertrek mogelijk ook als een waarschuwing voor andere landen, waar dezelfde discussies en rechtszaken lopen. In België is de situatie helemaal anders, hintte de Belgische topman al tegenover VRT NWS: de maaltijdbezorger breidde er dit jaar al naar nieuwe steden uit, nadat de Brusselse arbeidsrechtbank eind 2021 stelde dat de bezorgers wel degelijk zelfstandigen zijn. Al is het laatste woord ook hier nog niet gezegd: de arbeidsinspectie gaat in beroep tegen de uitspraak.
Europa moet op middellange termijn meer duidelijkheid brengen: de Europese Commissie heeft een richtlijn klaar die stelt dat platformwerkers automatisch werknemers zijn, tenzij de platformen kunnen bewijzen dat het werkelijk om zelfstandigen gaat. Ook moet er dan meer controle komen op hoe koeriers worden gecontroleerd en aangestuurd. Het voorstel moet evenwel nog voorbij de lidstaten en het Europees Parlement.
